SOA | FFF

Je kan een soa krijgen als je onveilig seks hebt. Seks is onveilig als er contact is tussen de penis, vagina, anus, keel of mond, zonder een condoom of beflapje te gebruiken. Een soa kan een virus of bacterie zijn. Deze kan zitten in sperma, vaginaal vocht, maar ook op de huid. Met een condoom kan je je beschermen tegen soa’s. Als je een soa hebt, moet je je altijd laten behandelen. Ook als het geld kost. Als je je niet laat behandelen, kan je erg ziek worden. Je kan onvruchtbaar worden, ontstekingen en zelfs kanker krijgen.

Soa-test voor een nieuwe relatie

Heb je een vaste relatie, maar daarvoor wel seks gehad met anderen? Vrij dan pas zonder condoom als jullie allebei een soa-test hebben gedaan. Je kan een soa-test het beste drie maanden, na het laatste onveilige seks doen. Want soms kan het 3 maanden duren voordat een soa zichzelf laat zien. Ga je trouwen? Heb jij en/of je partner seks gehad met anderen. Doe dan eerst een soa-test. Zo weet je zeker dat jij en je partner een veilige start maken in het huwelijk. Vaak gebruiken mensen geen condooms meer als ze getrouwd zijn. Meestal omdat ze een kindje willen of omdat ze andere anticonceptiemiddelen gebruiken. Een condoom is het enige middel dat ook tegen soa’s beschermt. Als je geen condooms meer gaat gebruiken, dan is het belangrijk dat je zeker weet dat jij en je partner geen soa hebben.

Waarschuwen

Als je een soa hebt is het belangrijk dat je iedereen waarmee je seks hebt gehad waarschuwt. Dit kan ook anoniem. Zo kan je sekspartner(s) testen op een soa, waardoor andere mensen niet worden besmet. Als je weet dat je partner een soa heeft, dan moet je extra voorzichtig zijn. Probeer geen seks te hebben als je partner op dat moment last heeft van herpes genitalis. Kijk ook uit bij een infectie met chlamydia of gonorroe. Deze twee soa’s zijn heel besmettelijk, maar wel goed te behandelen. Na een behandeling van een soa kun je natuurlijk weer seks hebben met je partner. Heb je toch seks gehad? Dan moet je zelf ook naar de dokter voor een behandeling.

Soorten soa's

Chlamydia

Chlamydia is een bacterie die zorgt voor ontstekingen aan je slijmvliezen. Deze soa komt het meest voor bij jongeren. Door de bacterie kun je een infectie krijgen in je keel, plasbuis, anus of baarmoedermond. Je kunt chlamydia doorgeven door penetratie (penis in vagina), pijpen, vingeren, beffen of kontlikken. Chlamydia is erg besmettelijk. Soms kan je zelfs via je handen de bacterie verspreiden naar je ogen en een oogontsteking krijgen. Het kan zijn dat je helemaal niet doorhebt dat je chlamydia hebt. Je kunt dus je sekspartner besmetten zonder het te weten. Chlamydia is goed te behandelen met een antibioticakuur, maar het is wel belangrijk om dat op tijd te doen. Als je het niet behandeld kan het gevaarlijk zijn. Vrouwen en mannen kunnen er minder vruchtbaar door worden. Ben je zwanger, dan kan je de chlamydia tijdens de bevalling aan je baby geven. De baby kan hierdoor een ernstige oogontsteking of longontsteking krijgen. Door een goede behandeling tijdens de zwangerschap kan je voorkomen dat je baby ziek wordt.

Als je chlamydia hebt gekregen kun je na ongeveer 1 tot 3 weken klachten krijgen, maar dat hoeft niet altijd. Mannen merken chlamydia als er afscheiding uit hun plasbuis komt. Ook kan plassen pijnlijk of branderig aanvoelen. Vrouwen kunnen bij chlamydia ook afscheiding krijgen, of irritatie bij het plassen. Chlamydia kan ook in je anus zitten, waardoor het daar jeukt of pijn doet bij de ontlasting. De klachten bij chlamydia lijken op normale klachten die altijd wel voor kunnen komen, maar als ze langer duren of als je meer klachten op hetzelfde moment hebt, is het belangrijk om je zo snel mogelijk te laten testen bij de dokter.

Genitale wratten

Genitale wratten zitten in, op of rondom je vagina, penis en anus. De wratten hebben een roze of witgrijze kleur. Vaak krijg je eerst een paar wratjes. Deze wratjes worden groter en ook steeds meer. Genitale wratten kunnen jeuken en pijnlijk zijn bij het vrijen. Soms merk je er niets van als ze diep in de vagina of anus zitten. Bij meisjes kunnen de klachten erger worden wanneer ze ongesteld of zwanger zijn.

Genitale wratten komen door het virus HPV. Het is niet gevaarlijk en gaat bijna altijd vanzelf over. Je kunt het krijgen door seks te hebben met iemand die dit virus heeft. Het is belangrijk om veilig te vrijen, maar dan nog ben je niet 100% beschermd. Dit, omdat de wratten ook op plekjes zitten waar je condoom niet bijkomt, zoals de anus. Je kunt dit virus ook hebben zonder dat je de wratten (bultjes) hebt. Dan kan je het zonder het te weten doorgeven aan anderen. Bijvoorbeeld door de handdoek van iemand anders te gebruiken of via je handen.

Genitale wratten kunnen vanzelf verdwijnen en zijn niet altijd gevaarlijk, maar het kan soms duren tot de wratten verdwijnen. Heb je er veel last van? Dan kan de dokter je een crème geven, de wratten wegbranden of wegsnijden. De wratten ontstaan door de aanraking met het virus. Dat virus blijft in je lichaam en daarom kunnen de wratten wel weer terugkomen. Als je dit virus hebt, is het belangrijk dat je het vertelt aan je partner.

Gonorroe

Gonorroe wordt ook wel ‘druiper’ genoemd. Gonorroe is net als chlamydia een bacterie. Deze zit op en in de slijmvliezen van de vagina, penis, anus, keel en ogen. Gonorroe in de keel ontstaat door orale seks (beffen/pijpen). Bij een infectie in de anus zijn er meestal geen klachten. Soms is er wat slijm, pusachtige afscheiding of bloed bij de ontlasting (poepen). Gonorroe is erg besmettelijk. Je kan besmet raken of een ander besmetten door seks te hebben.

Vrouwen hebben vaak geen klachten als ze gonorroe hebben. Soms hebben ze iets meer afscheiding dan normaal. De afscheiding kan vies ruiken en er anders uitzien dan normaal (groene of gele pus). Het plassen kan pijn doen. Jongens krijgen last van pusachtige afscheiding uit de plasbuis. De afscheiding is vaak gelig of groen en geeft een branderig of geïrriteerd gevoel bij het plassen. Ook moet je vaak kleine beetjes plassen. Soms zijn er helemaal geen klachten. Maar ook dan kun je de ziekte overdragen.

Als je denkt dat je gonorroe hebt, ga dan meteen naar de dokter. De bacterie is goed te genezen, maar je moet er niet lang mee wachten. Als je niet naar de dokter gaat en je niet laat behandelen, dan kan je zelfs onvruchtbaar worden. Als je zwanger bent, kan je baby gonorroe krijgen tijdens de bevalling. Door een goede behandeling tijdens de zwangerschap, wordt ervoor gezorgd dat de baby geen risico loopt.

Hepatitis B

Hepatitis B is een leverontsteking, veroorzaakt door een virus. Het is een ernstige soa en erg besmettelijk. Vaak merk je in het begin niet dat je bent besmet met het virus. Pas na een paar maanden krijg je klachten. Door hepatitis B kan je je moe voelen, nergens zin in hebben, pijn in de onderbuik hebben, huidafwijkingen en geelzucht krijgen. Je ogen worden dan geel, je plas donkerder en je ontlasting (poep) lichter. Door hepatitis B kan je lever ernstig beschadigen en kan je zelfs leverkanker krijgen.

Het virus kan via bloed en sperma doorgegeven worden. Dus door vaginale en anale seks. Minder snel door orale seks. Het virus wordt niet alleen bij seks doorgegeven, maar ook door scheermesjes, naalden of tandenborstels te delen. Tegenwoordig bestaat een prik tegen dit virus, waardoor je niet ziek wordt. Hierdoor ben je beschermd. Je kan dan niet besmet worden of de ziekte doorgeven. De vaccinatie is gratis voor sekswerkers of voor mannen die seks hebben met mannen. Deze groepen lopen het grootste risico.

De ontsteking gaat vanzelf over, met veel rust en een gezond leven. Ongeveer 5 tot 10% van de mensen die besmet raken, zal het virus bij zich blijven dragen. Deze mensen blijven besmettelijk voor anderen. Ook kun je een chronische ontsteking van de lever krijgen. Hierbij heb je niet altijd klachten. Het virus kun je ook tijdens je zwangerschap doorgeven aan je ongeboren kind. Laat je daarom altijd testen. Dan kunnen er antistoffen gegeven worden, waardoor je baby zonder deze ziekte geboren wordt.

Herpes Genitalis

Herpes Genitalis is een soa die wordt veroorzaakt door een virus. Het lijkt op een koortslip, maar dan zit het niet op de mond, maar in, op en rondom de penis, vagina of anus. Herpes Genitalis begint met een blaasje. Dit droogt in tot een korstje en verdwijnt weer langzaam. Vaak komt het blaasje terug als je weerstand laag is. Je kan ook pijn krijgen bij het plassen of jeuk en een branderig gevoel van de huid rondom je penis of vagina.

Je kunt herpes krijgen tijdens de seks, ook als je een condoom gebruikt. Want de blaasjes kunnen op plekjes zitten waar een condoom geen bescherming geeft, zoals de anus. Daarnaast kun je het virus ook via handen en orale seks doorgeven. Het is dus belangrijk dat je je niet laat pijpen of beffen door iemand met een koortslip. Je kunt ook besmet raken als je geen blaasjes ziet.

Vaak merk je niet dat je herpes hebt. Wanneer je besmet wordt, heb je vaak niet meteen pijn of klachten. Die komen een week later. Er is geen medicijn om herpes beter te maken. Er zijn wel medicijnen die ervoor zorgen dat het minder pijnlijk is en korter duurt. Als je blaasjes krijgt, is het belangrijk dat je je huid goed schoon en droog houdt. En blijf van je blaasjes af. Was je handen goed als je per ongeluk toch de blaasjes aanraakt.

Ben jij zwanger en heb jij herpes? Maak je geen zorgen. Je baby kan geen herpes krijgen tijdens je zwangerschap. Maar als je blaasjes hebt, wanneer je gaat bevallen, is het belangrijk om dit tegen je dokter te zeggen. Tijdens de normale bevalling kun je je kind wel besmetten met Herpes. De dokter kan er voor zorgen dat je kind geen herpes krijgt door een bevalling met keizersnede aan te raden.

HIV/Aids

Als je HIV hebt, wordt je weerstand minder. Het virus valt je immuunsysteem aan. Het systeem in je lichaam dat ervoor zorgt dat je niet ziek wordt of na een ziekte weer beter wordt. Als je HIV niet behandelt, krijg je aids. Dan is je immuunsysteem zo kapot dat je niet eens meer beter kunt worden van een griepje. Aan aids kan je overlijden. Wanneer je bent besmet met HIV, kan je ongeveer 1 tot 6 weken later je grieperig voelen. Als je langer bent besmet met HIV dan kan je je heel moe voelen, afvallen, nachtzweten, diarree, koorts en huiduitslag hebben. Maar niet iedereen krijgt deze klachten.

Je kunt HIV krijgen of doorgeven door zonder condoom seks te hebben. Bij anale seks is de kans groter dat je HIV krijgt. Daarom komt HIV vaker voor onder homoseksueleen biseksuele mannen. Bij orale seks, pijpen en beffen, kan je ook HIV krijgen als je sperma of bloed in je mond krijgt. Je kan het virus ook krijgen door in contact te komen met besmet bloed. Bijvoorbeeld door drugsgebruik of besmette naalden. Daarnaast kan HIV ook aan de baby worden doorgegeven tijdens je zwangerschap en via moedermelk. Alle Nederlandse dokters letten goed op en testen zwangere vrouwen op HIV. Als je het hebt, zal de dokter je helpen en ervoor zorgen dat je baby zonder HIV wordt geboren.

Ga naar de dokter als je bang bent dat je HIV hebt. De dokter kan je testen. Als je HIV hebt is het belangrijk dat je het aan je oude sekspartners vertelt, zodat zij zichzelf ook kunnen laten testen. HIV blijft voor altijd in je lichaam, maar in Nederland word je goed geholpen met HIV. Je slikt dan elke dag, je hele leven pillen in, die ervoor zorgen dat het virus in je lichaam minder wordt. Dit is goed voor je eigen gezondheid en die van je partners. Er zijn nu ook medicijnen die je kunt krijgen om geen HIV te krijgen.

Syfilis

Syfilis is een soa die niet veel voorkomt, maar heel besmettelijk is. Syfilis is een besmetting met een bacterie. Je kan er beter van worden. Maar als je er niets mee doet, dan kan het gevaarlijk zijn. Syfilis komt het meest voor bij homoseksuelen, mannen die seks hebben met mannen. Je krijgt makkelijk het virus als je onveilige seks hebt. Vooral door vaginale en anale seks, wanneer de penis, vagina of anus elkaar aanraken. Je kunt het ook krijgen van beffen, pijpen en zelfs door zoenen. Jij of degene die je zoent kan een syfiliszweertje op of in de mond hebben. Het is belangrijk dat je veilige seks hebt. Helaas beschermen condooms je niet helemaal tegen syfilis. Want een syfilis zweertje kan ook op andere plekken dan de penis zitten.

Als je syfilis hebt krijg je eerst harde zweertjes op je lichaam, rond de mond, penis, vagina of anus. De zweertjes doen geen pijn doen en gaan vanzelf weg. Maar de bacterie gaat via je bloed naar de rest van je lichaam. Daarna kan je je grieperig voelen, je haren kunnen uitvallen of je kunt vlekjes op je huid krijgen. Als je niet naar de dokter gaat, kunnen je inwendige organen, zoals je hart, bloedvaten, botten beschadigen. Gelukkig wordt de ziekte in Nederland vaak op tijd ontdekt en behandeld.

Als je klachten hebt, ga dan meteen naar je dokter. Syfilis is goed te behandelen met antibiotica. Tijdens de behandeling mag je geen seks hebben. Vertel altijd aan je (vorige) partners over de besmetting. Dit kan ook anoniem doen. Je kunt syfilis overdragen op je ongeboren kind. Daarom doet de dokter aan het begin van je zwangerschap een soa-test. Als jij of je partner syfilis hebt, is het belangrijk dat je ook je kinderen test. Deze soa is makkelijk over te dragen, maar je merkt het niet altijd. Daarom is het belangrijk dat je er zelf goed op let.

HPV

HPV is de afkorting van Humaan Papiloma Virus. Van dit virus bestaan verschillende soorten. Veel mensen in Nederland hebben het virus. Dat is niet erg, want zij hebben er geen last van. Maar soms kan het ook gevaarlijk zijn. Je merkt niet altijd dat je HPV hebt. Mannen en vrouwen kunnen door deze virus genitale wratten krijgen. Vrouwen kunnen ook bloedverlies na de seks krijgen. Het virus kan je doorgeven met vaginale, orale en anale seks en is erg besmettelijk. Als je bent besmet kan je baarmoederhalskanker, keelkanker of anuskanker krijgen.

Meisjes in Nederland kunnen als zij 11 of 12 jaar oud zijn een prik krijgen om zich te beschermen tegen dit virus. Ook als je ouder bent kan je een prik krijgen, als je maar nog geen seks hebt gehad met een ander. Vrouwen die 30 jaar zijn worden elke 5 jaar gecontroleerd op baarmoederhalskanker met een uitstrijkje. Tijdens een uitstrijkje worden er cellen uit je vagina gehaald die in een laboratorium worden onderzocht. Als er onrustige niet normale cellen zijn, dan krijg je een behandeling.

Schaamluis

Schaamluizen zijn kleine beestjes die leven van je bloed. Het is vervelend om het te hebben, maar niet gevaarlijk. Je kan het krijgen door seks, maar ook via kleding of dicht tegen elkaar aan liggen.

Schaamluizen leven in je schaamhaar (haren bij je vagina of penis). Soms zitten ze ook in je okselhaar en je borsthaar. Ze kunnen zelfs in je wenkbrauwen en wimpers zitten. Bij schaamluis krijg je jeuk, ongeveer twee weken nadat je bent besmet. Je ziet grijsblauwe plekjes op de huid en beestjes in je schaamhaar. Gelukkig gaat schaamluis ook makkelijk over. Je hoeft er niet mee naar de dokter. Je kunt bij de drogist of apotheek een luizenshampoo kopen en die gebruiken.

Als je schaamluis hebt, is het belangrijk dat je je bed, deken en laken goed wast op minimaal 60 graden. Zo gaan de beestjes dood. Vertel aan je (oude) partner ook dat je schaamluis hebt, zodat hij of zij zich ook kan behandelen als dat nodig is.

Testen op soa's

Heb je seks zonder condoom gehad en wil je een soa test laten doen? Dat kan in Nederland op verschillende plekken. Je dokter kan je testen op soa’s. Als je een soa hebt, kan hij of zij je vertellen hoe je het kunt behandelen. Je dokter mag aan niemand vertellen dat je een soa hebt. Maar je dokter moet de kosten van de soa-test wel sturen naar jouw zorgverzekering. Het kan zijn dat je je zorgverzekering geld moet betalen voor de soa-test bij je dokter. Hierover kan je thuis een brief krijgen. Als je wil dat niemand de brief ziet, vraag dan aan je zorgverzekering of ze een mail willen sturen.

Wil je jezelf liever laten testen, zonder dat iemand erachter komt? Dat kan bij de GGD. Zij testen de volgende mensen gratis:

Jongeren tot 25 jaar
Sekswerkers (mensen die tegen betaling seks hebben)
Mannen die seks hebben met andere mannen
Mensen uit risicolanden (landen waar veel soa’s voorkomen, zoals Afrika)
Mensen die veel risicovolle sekspartners hebben
Als je door je oude partner gewaarschuwd bent voor een soa
Als je slachtoffer bent van seksueel geweld

De GGD test jou op soa’s en stuurt een berichtje naar je telefoon wanneer de uitslag bekend is. Dat duurt ongeveer 14 dagen. Als je bang bent dat iemand anders dit kan lezen, maak dan goede afspraken met de GGD. Vraag of ze op een andere manier de uitslag met je kunnen delen.

Soa zelftesten

Er bestaan ook soa-zelftesten. Deze testjes kan je via de drogist of online kopen, maar ze zijn niet altijd betrouwbaar. Op de website van Soa-Aids Nederland vind je informatie over goede zelftests. Op de website stellen ze je eerst wat vragen en krijg je extra informatie. Ook zie je wat het je kan gaan kosten om een onderzoek te doen.