Vrouwelijke genitale verminking

VGV vindt vaak plaats bij meisjes tussen de 4 en 12 jaar, maar ook na de geboorte of vlak voor het huwelijk kan het gebeuren. Welk deel verminkt wordt, hangt af van de wens van de ouder(s), het lokale gebruik in land van herkomst en de besnijd(st)er.

Vormen van VGV:

• Type 1 Clitoridectomie: Gedeeltelijke of totale verwijdering van het zichtbare deel van de clitoris of de huidplooi rond de clitoris.
• Type 2 Excisie: Gedeeltelijke of totale verwijdering van het zichtbare deel van de clitoris, de kleine schaamlippen, met of zonder verwijdering van de grote schaamlippen.
• Type 3 Infibulatie: Vernauwen van de vaginale opening door het wegsnijden en aan elkaar hechten van de kleine en/of grote schaamlippen, met of zonder verwijdering van de externe clitoris.
• Type 4: Alle andere schadelijke handelingen, zoals prikken, kerven, schrapen en wegbranden.
• Herbesnijdenis: Het opnieuw hechten van de schaamlippen, bijvoorbeeld na een bevalling of van een mildere naar een zwaardere vorm besnijden.

Waarom wordt een meisje genitaal verminkt?

Mensen die VGV (laten) uitvoeren noemen verschillende redenen:

• Het vergroot de huwelijkskansen; beschermt de maagdelijkheid; geeft het meisje status; vergroot het seksueel genot voor de man; een onbesneden vrouw is onrein.
• Sommigen geloven dat de clitoris mannen impotent maakt en de baby kan doden tijdens de geboorte.
• Geloof wordt ook vaak als reden genoemd. VGV stamt van vóór het christendom en de islam. Het wordt niet in de Bijbel of de Koran genoemd.

Wat zijn de gevolgen?

Tijdens en kort na de verminking kan VGV leiden tot extreme pijn, pijn bij plassen, bloedverlies, infecties, shock en zelfs overlijden. Op de langere termijn kunnen menstruatieklachten en infecties optreden. Ook chronische bekkenpijn, onvruchtbaarheid, littekenvorming en een vergrote kans op aids komen voor. VGV kan invloed hebben op de bevalling. Het kan voor seksuele klachten zorgen en leiden tot posttraumatisch stresssyndroom.

Welke rechten heeft iemand?

• VGV is een ernstige schending van kinder-, vrouwen- en mensenrechten.
• In Nederland zijn alle vormen van VGV verboden. Iedereen die de VGV uitvoert of eraan meewerkt is strafbaar. Daders kunnen tot twaalf jaar gevangenisstraf of een geldboete van maximaal 76.000 euro krijgen. Dit geldt ook wanneer:
• Een Nederlands meisje in het buitenland genitaal verminkt wordt;
• Een volwassen vrouw toestemming geeft voor een VGV.
• Bij een dreiging van VGV kan de kinderrechter besluiten dat het kind uit huis geplaatst wordt.
• Slachtoffers van VGV kunnen van hun 18^e tot 38^ste aangifte doen.

Hoe herken ik vrouwelijke genitale verminking?

Risicofactoren

Er zijn verschillende factoren die een meisje kwetsbaarder maken voor genitale verminking, zoals: een van de ouders (of beiden) komt uit een land waar VGV wordt uitgevoerd; andere gezinsleden zijn genitaal verminkt; vader en/of moeder en directe familieleden staan positief tegenover VGV; gezin wordt onder druk gezet door familie/omgeving om VGV uit te voeren; dreiging van een gedwongen huwelijk; gezin is niet of slecht ingeburgerd; gezin heeft geen contact met Nederlandse gezinnen; mensen uit risicolanden (Egypte, de zuidelijke Sahel incl. Somalië, Ethiopië/Eritrea, Soedan, de Koerdische autonomie regio in Noord-Irak, Jemen, Oman, Maleisië en Indonesië) die kort in Nederland zijn en (nog) weinig kennis hebben over de Nederlandse wetgeving.

Signalen

Signalen zijn soms moeilijk te herkennen. Signaallijsten zijn niet volledig en de meeste signalen kunnen ook op andere problemen wijzen. Het is belangrijk dat het u opvalt wanneer een situatie afwijkt van het normale gedrag.

• Slachtoffer van dreigende VGV: Geruchten over een komende VGV; gaat op vakantie naar land van herkomst; gaat verhuizen; vertelt er zelf voorzichtig over.
• Slachtoffer van mogelijk uitgevoerde VGV: Gedragsveranderingen; ouders weigeren gezondheidsonderzoeken; komt na een vakantie uit een land waar VGV wordt toegepast niet terug naar school; schoolresultaten gaan achteruit; gaat lang naar het toilet; is ziek geweest; klaagt over buikpijn; ziet er moe en ziekjes uit; kan niet meedoen met sport; concentratieproblemen; loopt met moeite; pijn bij het zitten; eet slecht; is stil en teruggetrokken; schoolverandering na een schoolvakantie; lijdt aan angst en/of depressie.

Wat kan ik doen bij vrouwelijke genitale verminking?

• Volg bij genitale verminking altijd de Meldcode Eergerelateerd Geweld.
• Het woord ‘vrouwelijke genitale verminking’ kan voor sommige mensen zo confronterend zijn, dat een gesprek daarna onmogelijk wordt. Gebruik daarom het woord ‘meisjesbesnijdenis’.
• Soms willen vrouwen praten over VGV, maar durven zij de eerste stap niet te zetten. Ga zelf het gesprek aan. U kunt gebruik maken van een sleutelpersoon VGV.
• Sommige vrouwen zijn trots op hun genitale verminking. Ze denken dat hun klachten horen bij het vrouw-zijn en hebben niet door dat hun klachten gevolgen zijn van VGV. Dit kan het moeilijk maken om erover te praten. Pas als zij begrijpen dat VGV slecht is voor de gezondheid, is een gesprek mogelijk over het niet accepteren van VGV in Nederland.
• Wilt u in gesprek met de ouders en/of het meisje? Houd dan rekening met het volgende:
• Ouders die hun dochter laten besnijden doen dit soms uit bescherming voor hun kind. Als zij hun dochter niet laten besnijden kan dit grote gevolgen hebben voor de positie van hun dochter binnen hun gemeenschap. Zich verzetten tegen VGV kan leiden tot vervolging, sociale druk en geweld. Ook zijn ouders zich niet altijd bewust van de gevolgen van VGV. Toon begrip voor de persoon, de situatie en zorg voor een veilige sfeer.
• Investeer tijd en moeite in een vertrouwensrelatie met betrokkene(n).
• Zorg voor duidelijke informatie over de mogelijke gevolgen van VGV voor alle betrokkenen.
• Wees u bewust van uw eigen opvattingen en gevoelens. Non-verbale communicatie kan grote invloed hebben op het verloop van het gesprek.
• Om de ouders te bereiken kunt u de hulp van sleutelfiguren inschakelen. Dit kunnen mensen zijn uit organisaties met expertise op het vlak van VGV of iemand uit de eigen gemeenschap. De Federatie van Somalische Associaties Nederland (FSAN) geeft voorlichting over VGV en zet sleutelpersonen in: fsan.nl. 
• Religieuze leiders hebben een fatwa (juridisch advies in de islam) uitgesproken waarin VGV verboden wordt. De fatwa kan van grote invloed zijn op de bewustwording bij de doelgroep. Ook is een ‘Verklaring tegen meisjesbesnijdenis’ beschikbaar. Hierin staat dat VGV schadelijk is voor de gezondheid en strafbaar in Nederland. Ouders kunnen de verklaring meenemen naar het buitenland en gebruiken om de druk van de lokale gemeenschap te weerstaan. U kunt de fatwa en de ‘Verklaring tegen meisjesbesnijdenis’ in zeven verschillende talen vinden op fsan.nl.
• Is iemand al genitaal verminkt? Stuur haar door naar haar dokter of een Nazorg (GGD) spreekuur speciaal voor vrouwen die zijn verminkt. Het spreekuur vindt op verschillende plekken in Nederland plaats: fsan.nl/tegen-vrouwenbesnijdenis/NL/69/nazorg-voor-besneden-vrouwen.